შესავალი

1. ევროპეიზაცია და დემოკრატიზაცია

1.1. ევროპეიზაცია

1.2. დემოკრატიზაცია

• სოციალური განმსაზღვრელები/შიდა ფაქტორები (წარსული, ტრადიციები და სოციალური ნორმები) - დემოკრატიას წარმატების მაღალი შანსი აქვს იქ, სადაც არსებობს რელევანტური კულტურული და ისტორიული გამოცდილება. რაც მეტი დემოკრატიული გამოცდილება, ტრადიციები და სოციალური ნორმები არსებობს საზოგადოებაში, მით მეტია დემოკრატიზაციის წარმატების შესაძლებლობა;
• საერთაშორისო განმსაზღვრელები/გარე ფაქტორები (მაგ. საერთაშორისო ინტერვენცია, ევროპეიზაცია და ა.შ.) - დემოკრატიზაციის პროცესს შეიძლება აფერხებდეს ან ხელს უწყობდეს საერთაშორისო მოვლენები, უცხოური ინტერვენცია, ევროპეიზაცია და სხვა;
• ეკონომიკური განმსაზღვრელები (მათ შორის, მოდერნიზაცია, ინდუსტრიალიზაცია, განათლების დონე, განვითარება) - როგორც წესი, რაც უფრო ეკონომიკურად ძლიერი და განვითარებულია საზოგადოება, მასში მით მეტია დემოკრატიული წესწყობილების ჩამოყალიბების მოთხოვნა.

1.3. ევროპეიზაციისა და დემოკრატიზაციის ურთიერთ დამოკიდებულება

2. საქართველოს ევროპეიზაცია

2.1. საქართველოს ევროპეიზაცია: ისტორია

2.2. 1991-2004 წლები - დისტანცირებული ჩართულობა

2.3. 2004-2013 წლები - მზარდი ჩართულობა

2.4. 2014-დღემდე - ასოცირებული ჩართულობა

2.5. საქართველოს ევროპეიზაცია: აქტორები, ინსტიტუტები

1. საქართველოს ევროინტეგრაციის პროცესის ცალკეული მიმართულებების მხარდასაჭერად წინადადებების და რეკომენდაციების მხარდაჭერა;
2. შესაბამისი ინფორმაცია მოსმენა/განხილვა და ეროვნული სამოქმედო გეგმის განხორციელების პროცესის ხელშეწყობა;
3. საქართველოს კანონმდებლობის ევროკავშირის კანონმდებლობასთან ჰარმონიზების პროცესის ხელშეწყობა;
4. საქართველო-ევროკავშირის თანამშრომლობის ცალკეული ინსტიტუციური მექანიზმების ფარგლებში შემუშავებული რეკომენდაციების განხორციელების/აღსრულების პროცესის ხელშეწყობა.

• საინფორმაციო ცენტრი ნატოსა და ევროკავშირის შესახებ, რომლის ძირიკავშირი აქვს საგარეო საქმეთა სამინისტროს. მაგ.: იუსტიციის სამინისტროში - ევროკავშირის სამართლის დეპარტამენტი (პირველი მოადგილის ქვეშ); გარემოს დაცვისა და სოფლის მეურნეობის სამინისტროში - ევროინტეგრაციის დეპარტამენტი.
• არასამთავრობო ორგანიზაციების, აკადემიური, ბიზნეს წრეებისა და მედიის წარმომადგენლები, რომლებიც ამ პროცესში ასევე კრიტიკულ როლს თამაშობენ თავიანთი ინდივიდუალური/ ჯგუფური პროგრამებით/ანგარიშებით/ კვლევებით; კონკურსებით, კონფერენციებით, სხვა ღონისძიებებით, ცნობიერების ამაღლების აქტივობებით და მედია პროგრამებით.

• ასოცირების საბჭო (მინისტრების დონეზე).
• ასოცირების კომიტეტი (მინისტრის მოადგილეების დონეზე).
• ასოცირების კომიტეტი ვაჭრობაზე (მინისტრის მოადგილის დონეზე).
• ასოცირების ქვე-კომიტეტები (თავისუფლება, უსაფრთხოება და მართლმსაჯულება; ეკონომიკური და სექტორული თანამშრომლობა; გეოგრაფიული ინდიკაციები; სანიტარული და ფიტოსანიტარული ნორმები; საბაჟო; ვაჭრობა და მდგრადი განვითარება).

2.6. პარლამენტის როლი ევროპეიზაციაში

3. ევროპეიზაცია, როგორც საქართველოს დემოკრატიზაციის ინსტრუმენტი

3.1. ევროპული სამეზობლო პოლიტიკა და აღმოსავლეთ პარტნიორობა

3.2. ადამიანის უფლებების დაცვის დიალოგი

3.3. ასოცირების ხელშეკრულება

• I-III კარი - პოლიტიკური დიალოგი (დემოკრატია, ადამიანის უფლებები, კანონის უზენაესობა, კარგი მმართველობა, კონფლიქტების მშვიდობიანი მოგვარება, ტერორიზმთან ბრძოლა, მასობრივი განადგურების იარაღი).
• IV კარი - ვაჭრობასა და ვაჭრობასთან დაკავშირებული საკითხები (ღრმა და ყოვლისმომცველი თავისუფალი სავაჭრო სივრცე - DCFTA).
• V-VI კარი - დარგობრივი თანამშრომლობა (გადასახადები, გარემოს დაცვა, ენერგეტიკა, ტრანსპორტი, მედია, ჯანდაცვა, მომხმარებელთა უფლებები, განათლება, და სხვ.).
• VII-VIII კარი - ინსტიტუციური, ფინანსური და პროცედურული საკითხები.

• „თავისუფლების, უსაფრთხოებისა და მართლმსაჯულების სფეროში თანამშრომლობისას, მხარეები განსაკუთრებულ ყურადღებას გაამახვილებენ კანონის უზენაესობის შემდგომ ხელშეწყობაზე, მათ შორის სასამართლოს დამოუკიდებლობაზე, მართლმსაჯულების ხელმისაწვდომობასა და სამართლიანი სასამართლოს უფლებაზე;
• მხარეები სრულად ითანამშრომლებენ სამართალდამცავ და მართლმსაჯულების მართვის სფეროებში მოქმედი ინსტიტუტების ეფექტიან ფუნქციონირებასთან დაკავშირებით;
• ადამიანის უფლებათა და ძირითად თავისუფლებათა პატივისცემა საფუძვლად დაედება თავისუფლების, უსაფრთხოებისა და მართლმსაჯულების სფეროში თანამშრომლობას“.

• საქართველო სრულად შეასრულებს ევროკომისიის მოსაზრებაში მითითებული 12 რეკომენდაციის იმ საკითხებს, რომლებიც ეხება მართლმსაჯულების, თავისუფლებისა და უსაფრთხოების სფეროს, აგრეთვე, ასოცირების 2022-2027 წლების მოკლევადიანი პრიორიტეტებს მართლმსაჯულების რეფორმაზე;
• საქართველო განახორციელებს 2021- 2030 წლების მიგრაციის სტრატეგია და 2022 წელს დაამტკიცებს საზღვრის ინტეგრირებული მართვის ახალ სტრატეგიას;
• ევროკავშირი ყველა ინსტიტუტისთვის გააგრძელებს ანტიკორუფციული და გამჭვირვალობის პოლიტიკის მხარდაჭერას საჯარო ადმინისტრირების რეფორმის დახმარების პროგრამის და სხვა რელევანტური პროექტების გზით;
• პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის აღჭურვა მისი მანდატის შესაბამისი რესურსებით და მისი ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფა, ვიზალიბერალიზაციის სამიზნეების შესაბამისად; და სხვა.

3.4. 2014-2022 წლებში განხორციელებული რეფორმები

• ახალი ინსტიტუტები: შსს-ს ადამიანის უფლებების დაცვის დეპარტამენტი, სახელმწიფო ინსპექტორის სამსახური (რომელიც მოგვიანებით ორ უწყებად - სპეციალურ საგამოძიებო სამსახურად და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურად გაიყო), ანტიკორუფციული ბიურო, სურსათის ეროვნული სააგენტო, კონკურენციის სააგენტო, შრომითი ინსპექტირების დეპარტამენტი და სხვა.
• ახალი კანონმდებლობა: არასრულწლოვანთა მართლმსაჯულების კოდექსი; შრომითი უსაფრთხოების ახალი და გაფართოებული რეგულაციები; საჯარო სამსახურის ახალი კანონი; ქალთა უფლებების დაცვის ახალი რეგულაციები, მათ შორის, ე.წ. სტამბოლის კონვენციაზე მიერთება; მედიაციის შესახებ ახალი კანონი; ახალი საბაჟო კოდექსი; ახალი საარჩევნო კანონმდებლობა; ახალი კანონი მეწარმეობის შესახებ; მომხმარებელთა უფლებების შესახებ ახალი კანონმდებლობა; მართლმსაჯულების რეფორმის ოთხი ტალღა და სხვა;
• ასოცირებით გათვალისწინებული ჰარმონიზაციის გადაღვრა სხვა სფეროებში: ასოცირების ხელშეკრულებასთან დაკავშირებული რეფორმების გატარებამ ასევე ხელი შეუწყო საქართველოს მიერ ვიზალიბერალიზაციის სამოქმედო გეგმის წარმატებით განხორციელებას, რის შედეგადაც საქართველოს 2017 წელს მიენიჭა შენგენის ზონაში უვიზო წვდომა. აღნიშნული სამოქმედო გეგმა მოიცავდა სხვადასხვა სფეროში, მათ შორის, დემოკრატიის, ადამიანის უფლებების დაცვის, ანტიდისკრიმინაციული და ანტიკორუფციული კანონმდებლობის, სამართლის უზენაესობის მიმართულებით რეფორმებს.

3.5. ევროკავშირის რეკომენდაციები საქართველოსთვის

1. დეპოლარიზაცია;
2. ყველა სახელმწიფო ინსტიტუტის სრული ფუნქციონირების უზრუნველყოფა, მათი დამოუკიდებლობის და ეფექტინია ანგარიშვალდებულების, მათი დემოკრატიული ზედამხედველობის ფუნქციების გაძლიერება; საარჩევნო კანონმდებლობის გაუმჯობესება;
3. მართლმსაჯულების რეფორმა;
4. ანტიკორუფციული უწყების დამოუკიდებლობის გაძლიერება; სპეციალური საგამოძიებო სამსახურის და პერსონალურ მონაცემთა დაცვის სამსახურის აღჭურვა მათიმანდატის შესაბამისი რესურსებით, მათი ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფა;
5. „დეოლიგარქიზაცია“;
6. ორგანიზებული დანაშაულის წინააღმდეგ ბრძოლის გაძლიერება;
7. თავისუფალი, პროფესიონალური, პლურალისტული და დამოუკიდებელი მედია გარემოს უზრუნველსაყოფად უფრო მეტი ძალისხმევის გაწევა;
8. მოწყვლადი ჯგუფების უფლებების დაცვის გაძლიერება;
9. გენდერული თანასწორობისა და ქალთა წინააღმდეგ ძალადობასთან ბრძოლის გაუმჯობესება;
10. გადაწყვეტილების მიღების ყველა დონეზე სამოქალაქო საზოგადოების ჩართულობა;
11. საქართველოს სასამართლოების მიერ ადამიანის უფლებების ევროპული სასამართლოს გადაწყვეტილებების პროაქტიული გათვალისწინება;
ახალი ომბუდსმენის ნომინირების პროცესში დამოუკიდებელი კანდიდატისთვის უპირატესობის მინიჭება და ამ პროცესის გამჭვირვალედ ჩატარება; ომბუდსმენის ინსტიტუტის ინსტიტუციური დამოუკიდებლობის უზრუნველყოფა.

3.6. ევროპეიზაცია, როგორც საქართველოს დემოკრატიზაციის ინსტრუმენტი

დასკვნა

ბიბლიოგრაფია:

1. Usherwood, S. & Pinder, J. (2019). European Union: A Very Short Introduction. 3rd edition. Oxford: Oxford University Press.
2. Makhashvili, L. & Gokhelashvili, M. (2020). Political History of European Integration. Tbilisi: European University.
3. Information Center on NATO and EU (2019). Guide to NATO and the European Union. Tbilisi: Author.
4. Delcour, L. & Duhot, H. (2011). Bringing South Caucasus Closer to Europe: Achievements and Challenges in ENP Implementation. Natolin Research Papers, 3.
5. EPRS (2020). Association agreement between the EU and Georgia - European Implementation Assessment. Brussels: EPRS.
6. Emerson, M. & Kovziridze, T. (2021, eds.). Deepening EU-Georgian Relations: Updating and upgrading in the shadow of Covid-19. Brussels: CEPS.
7. Emerson, M. & Kovziridze, T. (2016, eds.). Deepening EU-Georgian Relations: What, why and how? Brussels: CEPS.
8. Emerson, M. & Noutcheva, G. (2004). Europeanisation as a Gravity Model of Democratisation. CEPS Working Document, 214, pp. 1-31.
9. European Commission (2022). Opinion on the EU membership application by Georgia. Retrieved on 15 December 2022 from Link
10. European Commission (2016). Association Agenda between the European Union and Georgia 2017-2020.
11. Government of Georgia (2016). 2016 National Action Plan for the Implementation of the Association Agreement between Georgia, of the one part and the European Union and the European Atomic Energy Community and their Member States, of the other part and the Association Agenda between Georgia and the European Union.
12. Government of Georgia (2015). 2015 National Action Plan for the Implementation of the Association Agreement between Georgia, of the one part and the European Union and the European Atomic Energy Community and their Member States, of the other part and the Association Agenda between Georgia and the European Union.
13. Korosteleva, E., Natorski, M. & Simão, L. (2014). EU Policies in the Eastern Neighbouhrood: The practices perspective. Routledge.
14. Fischer, M. & Sciarini, P. (2014). The Europeanization of Swiss decision-making processes. Swiss Political Science Review, 20 (2), pp. 239-245.
15. Flenley, P. & Mannin, M. (2018). The European Union and its eastern enighbourhood: Europeanisation and its twenty-first-century contradictions. Manchester: Manchester University Press.
16. Lægreid, P., Steinthorsson, R. & Thorhallsson, B. (2004). Europeanisation of Central Government Administration in the Nordic States. Journal of Common Market Studies, 42 (2), pp. 347-369.
17. Lavenex, S., Lehmkuhl, D. & Wichmann, N. (2009). Modes of external governance: a cross-national and cross-sectoral comparison. Journal of European Public Policy, 16 (6), pp. 813-833.
18. March, J. G. & Olsen, J. P. (1989). Rediscovering Institutions: The Organizational Basis of Politics. New York: Free Press.
19. Matlak, M., Schimmelfennig, F. & Woźniakowski, T.P. (2018). Europeanization Revisited: Central and Eastern Europe in the European Union. Florence: European University Institute.
20. Official Journal of the European Union (2014). Association Agreement between the European Union and the European Atomic Energy Community and their Member States, of the one part, and Georgia, of the other part. Retrieved on 14 June 2021 from Link
21. Parliament of Georgia (2019). 2019-2020 Action Plan for the Parliament of Georgia for the Implementation of the EU-Georgia Association Agreement. Tbilisi: Parliament of Georgia.
22. Sciarini, P. (2022). How Europe hits home: Evidence from the Swiss case. Journal of European Public Policy, 11 (3), pp. 353-378.
23. Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2020). The Europeanization of Eastern Europe: the external incentives model revisited. Journal of European Public Policy, 27 (6), pp. 814-833.
24. Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2004). Governance by Conditionality: EU Rule Transfer to the Candidate Countries of Central and Eastern Europe. Journal of European Public Policy, 11(4), pp. 661-679.
25. Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2005). “Introduction: Conceptualizing the Europeanization of Central and Eastern Europe”. In: Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (eds.). The Europeanization of Central and Eastern Europe. Ithaca: Cornell University Press, pp. 1-28.
26. Schimmelfennig, F. (2007). Europeanization beyond Europe. Living Reviews in European Governance, 7 (1), pp. 5-31.
27. Sedelmeier, U. (2011). Europeanisation in new member and candidate states. Living Reviews in European Governance, 6(1).

სქოლიო:

1. Matlak, M., Schimmelfennig, F. & Woźniakowski, T.P. (2018). Europeanization Revisited: Central and Eastern Europe in the European Union. Florence: European University Institute, p. 6.
2. Sciarini, P. (2022). How Europe hits home: Evidence from the Swiss case. Journal of European Public Policy, 11 (3), pp. 353-378; Fischer, M. & Sciarini, P. (2014). The Europeanization of Swiss decision-making processes. Swiss Political Science Review, 20 (2), pp. 239-245; Lægreid, P., Steinthorsson, R. & Thorhallsson, B. (2004). Europeanisation of Central Government Administration in the Nordic States. Journal of Common Market Studies, 42 (2), pp. 347-369; Lavenex, S., Lehmkuhl, D. & Wichmann, N. (2009). Modes of external governance: a cross-national and cross-sectoral comparison. Journal of European Public Policy, 16 (6), pp. 813-833.
3. Sedelmeier, U. (2011). Europeanisation in new member and candidate states. Living Reviews in European Governance, 6(1); Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2005). “Introduction: Conceptualizing the Europeanization of Central and Eastern Europe”. In: Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (eds.). The Europeanization of Central and Eastern Europe. Ithaca: Cornell University Press, pp. 1-28; Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2004). Governance by Conditionality: EU Rule Transfer to the Candidate Countries of Central and Eastern Europe. Journal of European Public Policy, 11(4), pp. 661-679; Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2020). The Europeanization of Eastern Europe: the external incentives model revisited. Journal of European Public Policy, 27 (6), pp. 814-833.
4. Flenley, P. & Mannin, M. (2018). The European Union and its eastern enighbourhood: Europeanisation and its twenty-first-century contradictions. Manchester: Manchester University Press; Korosteleva, E., Natorski, M. & Simão, L. (2014). EU Policies in the Eastern Neighbouhrood: The practices perspective. Routledge.
5. Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2004). Governance by Conditionality: EU Rule Transfer to the Candidate Countries of Central and Eastern Europe. Journal of European Public Policy, 11(4), pp. 661-679; Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (2005). “Introduction: Conceptualizing the Europeanization of Central and Eastern Europe”. In: Schimmelfennig, F. & Sedelmeier, U. (eds.). The Europeanization of Central and Eastern Europe. Ithaca: Cornell University Press, pp. 1-28.
6. March, J. G. & Olsen, J. P. (1989). Rediscovering Institutions: The Organizational Basis of Politics. New York: Free Press.
7. Schimmelfennig, F. (2007). Europeanization beyond Europe. Living Reviews in European Governance, 7 (1), p. 8.
8. Emerson, M. & Noutcheva, G. (2004). Europeanisation as a Gravity Model of Democratisation. CEPS Working Document, 214, pp. 1-31.
9. Delcour, L. & Duhot, H. (2011). Bringing South Caucasus Closer to Europe: Achievements and Challenges in ENP Implementation. Natolin Research Papers, 3.
10. Information Center on NATO and EU (2019). Guide to NATO and the European Union. Tbilisi: Author, pp. 140-144.
11. Delcour, L. & Duhot, H. (2011). Bringing South Caucasus Closer to Europe: Achievements and Challenges in ENP Implementation. Natolin Research Papers, 3, pp. 7-8.
12. Emerson, M. & Noutcheva, G. (2004). Europeanisation as a Gravity Model of Democratisation. CEPS Working Document, 214, pp. 1-31.
13. Emerson, M. & Kovziridze, T. (2016, eds.). Deepening EU-Georgian Relations: What, why and how? Brussels: CEPS.
14. Official Journal of the European Union (2014). Association Agreement between the European Union and the European Atomic Energy Community and their Member States, of the one part, and Georgia, of the other part. Retrieved on 14 June 2021 from Link
15. Government of Georgia (2016). 2016 National Action Plan for the Implementation of the Association Agreement between Georgia, of the one part and the European Union and the European Atomic Energy Community and their Member States, of the other part and the Association Agenda between Georgia and the European Union; Government of Georgia (2015). 2015 National Action Plan for the Implementation of the Association Agreement between Georgia, of the one part and the European Union and the European Atomic Energy Community and their Member States, of the other part and the Association Agenda between Georgia and the European Union; European Commission (2016). Association Agenda between the European Union and Georgia 2017-2020; EPRS (2020). Association agreement between the EU and Georgia - European Implementation Assessment. Brussels: EPRS; Parliament of Georgia (2019). 2019-2020 Action Plan for the Parliament of Georgia for the Implementation of the EU-Georgia Association Agreement. Tbilisi: Parliament of Georgia.
16. EPRS (2020). Association agreement between the EU and Georgia - European Implementation Assessment. Brussels: EPRS; Emerson, M. & Kovziridze, T. (2021, eds.). Deepening EU-Georgian Relations: Updating and upgrading in the shadow of Covid-19. Brussels: CEPS.
17. European Commission (2022). Opinion on the EU membership application by Georgia. Retrieved on 15 December 2022 from Link